Γιάννινα, 1972. Ένας νεαρός μακρυμάλλης και γενειοφόρος σκηνοθέτης παρουσιάζει την απαγορευμένη από τη δικτατορία ταινία του. Το όνομά του, Μανούσος Μανουσάκης. Η ταινία λέγεται «Βαρθολομαίος» και η προβολή της εξελίσσεται σε επεισοδιακή αντιχουντική εκδήλωση.
Βλέπω το έργο στην αίθουσα της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών. Είναι μια σουρεαλιστική αλληγορία για την δυτική κοινωνία (κέρδος, εξουσία, βρόμικες συναλλαγές). Παίζει και ο δικός μας Γιώργος Τζέρπος, η μουσική είναι του Γιάννη Μαρκόπουλου, ο Νίκος Ξυλούρης τραγουδάει για πρώτη φορά το «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί».
Κάποια στιγμή έρχεται και κάθεται δίπλα μου ο πρόεδρος της ΕΗΜ Κώστας Φρόντζος. Έχει προσωπική φιλία με Παπαδόπουλο και Παττακό, τις προβολές όμως τις οργανώνει σε συνεργασία με την Κινηματογραφική Λέσχη Φοιτητών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και δεν έχει αντίρρηση να φιλοξενεί και «αιρετικές» ταινίες.
Στην ασφυκτικά γεμάτη από φοιτητές αίθουσα ακούγονται κάπου κάπου μέσα στο σκοτάδι σκόρπια σχόλια κατά της χούντας. Δειλά, χαμηλόφωνα και με υπονοούμενα στην αρχή, πιο δυνατά και πιο χύμα στη συνέχεια.
Ξαφνικά η προβολή διακόπτεται, ανάβουν τα φώτα και στον μικρό εξώστη βλέπω 3-4 ασφαλίτες. Ο ένας κρατάει μπλοκάκι και στυλό, οι άλλοι σκανάρουν αφ’ υψηλού την αίθουσα και του υπαγορεύουν ονόματα «σεσημασμένων». «Αυτόν τον έγραψες; Α, μη ξεχάσεις κι εκείνον!». Ξέρουν όλους τους φοιτητές με τα μικρά τους ονόματα. Η σκηνή θυμίζει τον χαφιέ του αφεντικού στην «Κόρη μου τη σοσιαλίστρια». Αυτόν που σημειώνει ονόματα εργατών στην απαγορευμένη πορεία ειρήνης: «Τον Νικολαΐδη τον έγραψες;».
Άλλοι φεύγουν βιαστικά για να μη μπλέξουν, άλλοι γιουχάρουν τους ασφαλίτες, πολλοί από αυτούς θα συλληφθούν σε λίγο και θα οδηγηθούν στην Ασφάλεια για τα περαιτέρω. Μέσα στην αναμπουμπούλα, ο Μανουσάκης ανεβαίνει τρέχοντας στην καμπίνα της μηχανής προβολής, αρπάζει την κόπια της ταινίας πριν προλάβουν να την κατασχέσουν, βγαίνει από την πίσω πόρτα στο πάρκο Λιθαρίτσια, κατευθύνεται στον απέναντι σταθμό του ΚΤΕΛ και παίρνει το πρώτο λεωφορείο για Αθήνα.
Τον συνοδεύουν η κοπέλα του η Μαρία και ο Γιαννιώτης φίλος του Νίκος Ζώης. Ο Νίκος βάζει την κόπια στις δικές του αποσκευές για να μη τη βρει η Αστυνομία σε περίπτωση ελέγχου. Στην Αθήνα κρύβονται σε σπίτι της ηθοποιού Ειρήνης Παππά, θείας του Μανούσου και στη συνέχεια πάνε στη Θεσσαλονίκη όπου επαναλαμβάνεται το κυνηγητό και το κρυφτό με την ταινία και την Ασφάλεια.
Η τέχνη θέλει θυσίες και ενίοτε φέρνει μπελάδες. Εκτός αν γυρίζεις «ηθικοπλαστικές και εθνικοπατριωτικές» ταινίες σαν του Τζέιμς Πάρις. Ο Μανούσος έφυγε χθες από τη ζωή, η τύχη του «Βαρθολομαίου» αγνοείται. Στο Διαδίκτυο δεν βρήκα ούτε μια σκηνή του φιλμ. Ούτε μια αφίσα.
