Ο Έλληνας τραγούδαγε Χατζιδάκι και Θεοδωράκη, Γκάτσο και Ελύτη. Λαϊκό και ρεμπέτικο, έντεχνο και Νέο Κύμα. Δεκάδες μεγάλους δημιουργούς. Άκουγε τα τραγούδια τους από ραδιόφωνα, δίσκους, τζουκ μποξ, οι μελωδίες τους γέμιζαν την ατμόσφαιρα.
Πήγαινε σε συναυλίες και σε μπουάτ, σινεμά και θέατρο, ξεκοκάλιζε βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά. Γλένταγε στο κουτουκάκι με διπλοπενιές, χόρευε ζεϊμπέκικο και συρτάκι.
Τώρα ο Έλληνας τραγουδάει σκουπίδια. Μουσική της πλάκας, στίχους της συμφοράς. Διασκεδάζει και ενημερώνεται με πρωινάδικα και μεσημεριανάδικα, ριάλιτι και τάλεντ. Με τηλεοπτικά και διαδικτυακά σκουπίδια.
Ψάχνεις σταθμούς στο ραδιόφωνο, σκέτη φρίκη. Μετρημένες στα δάχτυλα τού… μισού χεριού οι εξαιρέσεις. Κάνεις ζάπινγκ στα εορταστικά της τηλεόρασης τη βραδιά των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς, της Ανάστασης, απέραντο σκυλάδικο. Λες τώρα θα βγει ο Αρμένης να φωνάξει: «Ηλία, ρίχ’ το!». Πας σε γαμήλιο γλέντι, εφιάλτης στη διαπασών. Πας σε πανηγύρι χωριού, του κιτς η μάνα κάθονταν.
Το αποκρουστικό πρόσωπο της παρακμής ξεπροβάλλει όπου κι αν κοιτάξεις. Από τον ταλιμπάν «καλλιτέχνη» που βανδαλίζει μνημεία με το σπρέι του μέχρι τον δήμαρχο που ασελγεί στην ιστορία μας με τις «αναπλάσεις» του, τον υπουργό που τσιμεντώνει Παρθενώνες με τα «έτσι γουστάρω» του. Και μέχρι τον «επενδυτή» που με τις ευλογίες των αρχών γκρεμίζει παραδοσιακά αριστουργήματα για να υψώσει πολυώροφα τζαμένια τέρατα.
Διόλου τυχαίο. Παιδεία, πολιτισμός και δημοκρατία πάνε μαζί. Έλλειμμα στο ένα, έλλειμμα και στα άλλα.
Σκουπίδια ταΐζουν τον Έλληνα, με σκουπίδια τρέφεται, σκουπίδια τού αρέσουν. Αυτός είναι τώρα ο πολιτισμός του. Που φοβάται μη του τον αλλοιώσουν οι ξένοι!
Και το χειρότερο: Ουδείς ενοχλείται, ουδείς αντιδρά. «Η ανοχή και η απάθεια είναι οι τελευταίες ”αρετές” μιας κοινωνίας που πεθαίνει», λέει ο Αριστοτέλης. Κι ο Χατζιδάκις: «Αν πάψει να σου προκαλεί φρίκη το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει πως άρχισες να του μοιάζεις».
