Του Θωμά Νούσια Όλα τα σχολεία στην ηπειρωτική πρωτεύουσα τα θεμελίωναν και τα εγκαινίαζαν στις 8 Νοεμβρίου, ημέρα που τιμάται η μνήμη των Ηπειρωτών εθνικών ευεργετών. Γιατί όλα χτίζονταν με δωρεές ευεργετών.
Στο δημοτικό ήμουν μαθητής στην Καπλάνειο (ιδρυτής ο ευεργέτης Ζώης Καπλάνης), στο γυμνάσιο στη Ζωσιμαία (Αδελφοί Ζωσιμά). Ο πατέρας μου ήταν μαθητής και οικότροφος στη Ριζάρειο Σχολή της Αθήνας (Αδελφοί Ριζάρη), με υποτροφία από το κληροδότημα του ευεργέτη Χριστοδούλου Ευθυμίου.
Ήταν φτωχά Ηπειρωτόπουλα. Ξενιτεύτηκαν τον 17ο, 18ο και 19ο αιώνα σε Ρωσία, Ρουμανία, Αυστροουγγαρία, Αίγυπτο, κατάφεραν με σκληρή δουλειά και αιματηρές οικονομίες να δημιουργήσουν τεράστιες περιουσίες και τις διέθεσαν για να χτίσουν στην πατρίδα τους σχολειά, πανεπιστήμια, νοσοκομεία, οικοτροφεία, γηροκομεία, στάδια. Και για να χρηματοδοτήσουν τον απελευθερωτικό αγώνα.
Στην Αθήνα όλα τα μεγάλα ιδρύματα (Πανεπιστήμιο, Πολυτεχνείο, Αρσάκειο, Ζάππειο, Αστεροσκοπείο, Οφθαλμιατρείο, Παναθηναϊκό Στάδιο, Εθνική Τράπεζα) τα έφτιαξαν Ηπειρώτες: Γεώργιος Σταύρου Ιωάννης Δομπόλης Νικόλαος Στουρνάρης Ευάγγελος Ζάππας Μιχαήλ Τοσίτσας Γεώργιος Αβέρωφ Απόστολος Αρσάκης Γεώργιος Σίνας Αδελφοί Ριζάρη Αδελφοί Ζωσιμά Ζώης Καπλάνης
Ποιοι και πώς διαχειρίζονται σήμερα τις περιουσίες των ευεργετών; Ποιος τους επιλέγει; Σέβονται τη βούληση και τις διαθήκες των διαθετών; Δίνουν πουθενά λογαριασμό ή είναι ανεξέλεγκτοι;
Ο Γεώργιος Σταύρου και οι Ζωσιμάδες στις διαθήκες τους είναι σαφέστατοι και κατηγορηματικοί: Αφήνουν τις περιουσίες τους στην πόλη των Ιωαννίνων για να γίνουν σχολεία.
Μέχρι να απελευθερωθεί η πόλη από την οθωμανοκρατία και να αναλάβουν τη διαχείριση οι αιρετοί εκπρόσωποί της, ορίζουν ως διαχειριστές συγκεκριμένους Γιαννιώτες όπως ο πρόξενος της Ελλάδας.
Πουθενά δεν κάνουν λόγο για Μητρόπολη και μητροπολίτη.
Ποιος διαχειρίζεται τα κληροδοτήματα Γεωργίου Σταύρου και αδελφών Ζωσιμά σήμερα, 112 χρόνια από την απελευθέρωση; Μπράβο, το βρήκατε! Ο… μητροπολίτης! Ο εκάστοτε. Με μια επιτροπή που τα μέλη της τα διορίζει και τα παύει ο ίδιος. Δημοκρατικότατα. Για να λένε πάντα ΝΑΙ.
Κάθε 8 Νοεμβρίου τιμούμε τη μνήμη των ευεργετών, όλο τον υπόλοιπο χρόνο την προσβάλλουμε βάναυσα.
Περιφρονούμε και παραβιάζουμε τις διαθήκες τους.
Το εμβληματικό διδακτήριο της Ζωσιμαίας Σχολής (φωτογραφία) το έκαναν οι Ζωσιμάδες για να δεσπόζει στην περιοχή. Και τη μεγάλη σχολική αυλή για να αθλούνται και να ψυχαγωγούνται οι μαθητές. Όχι για εμπορική εκμετάλλευση και real estate.
Τι έκαναν οι διαχειριστές; Θυσίασαν μεγάλο μέρος της αυλής, το στέρησαν από τους μαθητές για να φτιάξουν καταστήματα και πολυκατοικίες, οι οποίες έπνιξαν το ιστορικό κτήριο.
Θάφτηκε ανάμεσα στα μεγαθήρια.
Μετά από κινητοποιήσεις και πιέσεις, η Μητρόπολη δέχτηκε να συμμετέχουν στην επιτροπή των «Αγαθοεργών Καταστημάτων» και ορισμένοι εκλεγμένοι εκπρόσωποι τοπικών φορέων. Αλλά ο ρόλος τους είναι μάλλον διακοσμητικός. Τις αποφάσεις ουσιαστικά τις παίρνουν οι διορισμένοι.
Κόμπαζαν πως είναι καλύτεροι από τον Δήμο στη διαχείριση κληροδοτημάτων. Μέχρι που τα βούλιαξαν.
Το 2013 οι 2.300.000 μετοχές των «Αγαθοεργών» της Μητρόπολης στην Εθνική Τράπεζα… εξαερώθηκαν!
Η αξία τους μέχρι τότε ξεπερνούσε τα 20 εκατομμύρια και τώρα μετά βίας φτάνει τα τρία εκατομμύρια.
Οι μετοχές αυτές άντεξαν σε πολέμους, κατοχές και πτωχεύσεις και έπεσαν θύματα κακοδιαχείρισης από άσχετους που το παίζουν ειδικοί.
Που επιλέγονται για να λένε πάντα ΝΑΙ. Για τα κληροδοτήματα ισχύει ο νόμος του Ελευθερίου Βενιζέλου του 1920. Ο οποίος διασφαλίζει πως η διαχείριση θα γίνεται με διαφάνεια και όπως ορίζει ο ίδιος ο ευεργέτης. Ο νόμος αυτός ισχύει σε όλη τη χώρα πλην των Ιωαννίνων.
Εδώ στα Γιάννινα ισχύουν ακόμα τα φιρμάνια των σουλτάνων και των δικτατόρων Πάγκαλου, Μεταξά και Παπαδόπουλου.
Εδώ έχουμε ακόμα αγάδες και χούντες.
Γιατί έχουμε ακόμα ραγιάδες.
Έτσι ήθελε ο πανίσχυρος μητροπολίτης Σπυρίδων Βλάχος, έτσι και οι διάδοχοί του. Ποιος πολιτικός τολμάει να τα βάλει μαζί τους; Είναι πολλά τα… ψηφαλάκια, Άρη!
