Του Θωμά Νούσια
Επέτειος τού 1821 ή καρναβάλι; Μετά τον covid ενέσκηψε και επιδημία «κιτς». Τσαντάκια-τσολιαδάκια, Γιάννες-Μπουμπουλίνες, παππούδες με περικεφαλαίες και τσαρούχια, Κυριάκος-Μακρυγιάννης…
Δεν είναι η πρώτη φορά. Σε περιόδους παρακμής όπως η τωρινή, εκδηλώνονται συχνά κρίσεις κακογουστιάς, ευτέλειας, ανοησίας. Ξεχνάτε τις χουντικές γιορτές για την πολεμική αρετή;
Αδυνατώντας να προσεγγίσουμε την ουσία, γινόμαστε φιγουρατζήδες. Τυπολατρεία αντί πίστης στις θρησκευτικές γιορτές, τσάμικα και φουστανέλες αντί ανάδειξης των ιστορικών γεγονότων με κριτική και ερευνητική ματιά στις εθνικές.
Στα παιδικά μας χρόνια, την 25η Μαρτίου την περιμέναμε για έναν και μόνο λόγο: τη σχολική αργία. Όλα τα άλλα μάς απωθούσαν: Αφόρητα επετειακά λογύδρια (η επιτομή της κοινοτοπίας, της μεγαλοστομίας, του στόμφου και της πομφόλυγας), μαθητικά φουστανελάτα σκετσάκια με γιαταγάνια και κολλημένες γενειάδες. Και, κυρίως, μύθοι.
Για τον Διονύσιο Σολωμό, εθνικό είναι ό,τι είναι αληθές. Για την πλειονότητα των Νεοελλήνων, αντίθετα, το εθνικό ταυτίζεται με τα παραμύθια της Χαλιμάς. Παράδειγμα: «Το ’21 οι Έλληνες πήραν τα όπλα με την ευλογία της Εκκλησίας, αγωνίστηκαν ενωμένοι και έδιωξαν τους Τούρκους». Τρία μεγάλα ιστορικά ψεύδη μέσα σε λίγες λέξεις.
Η επίσημη Εκκλησία, οι πιο πολλοί δεσποτάδες, κάθε άλλο παρά με καλό μάτι είδαν τον ξεσηκωμό, σε αντίθεση με τους απλούς παπάδες. Και οι Έλληνες κάθε άλλο παρά ενωμένοι πολέμησαν. Σφάζονταν μεταξύ τους όπως πάντα και γι’ αυτό η επανάσταση απέτυχε. Αν δεν επενέβαιναν οι τρεις μεγάλες δυνάμεις με τους στόλους τους, στην αποφασιστικής σημασίας ναυμαχία του Ναυαρίνου, θα ήμασταν ακόμα πολίτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Τα διακόσια χρόνια από την εθνική παλιγγενεσία είναι ευκαιρία να εντρυφήσουμε στην ιστορία μας, να ψάξουμε να βρούμε τι ακριβώς έγινε τότε και γιατί, ποια ήταν τα λάθη των προγόνων μας και πού οδήγησαν. Γιατί, ως γνωστόν, ο ορισμός της παράνοιας είναι να επαναλαμβάνεις τα ίδια πράγματα και να περιμένεις διαφορετικά αποτελέσματα. Να μη διδάσκεσαι από τα λάθη σου.
Αυτό ακριβώς που δεν κάναμε μέχρι τώρα, δηλαδή. Κάνουμε όμως όλα τα άλλα: Χιλιοειπωμένα παραμύθια, ταρατατζούμ, Γιάννες – Μπουμπουλίνες, τσαρούχια με φούντες, πολυδάπανες καρακιτσάτες φιέστες, περιορισμένες έστω λόγω covid. Γιατί εκτός των άλλων, μαζί με την παιδεία και το καλό γούστο, χάσαμε και την αίσθηση του γελοίου.
