Γιάννινα, 1932. Το αγοράκι που χαμογελάει στον φακό είναι ο Μίκης Θεοδωράκης. Δίπλα ο πατέρας του Γιώργος, γενικός διοικητής Ηπείρου διορισμένος από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο.
Στις τρεις πρώτες τάξεις του Δημοτικού ο Μίκης ήταν μαθητής στην Καπλάνειο και είχε δασκάλα την Αγλαΐα Δεβέκου-Χουλιάρα. Τριάντα χρόνια αργότερα ήμουν κι εγώ μαθητής στο ίδιο σχολείο και είχα την ίδια δασκάλα! Την κυρία Αγλαΐα! Η οποία μού χάρισε ένα ξύλινο αριθμητήριο με μεγάλες πολύχρωμες χάντρες για να μάθω πρόσθεση και αφαίρεση.
Ο Μίκης, όμως, που τότε τον φώναζαν Μιχαλάκη, είχε πολύ πιο ενδιαφέρουσες αναμνήσεις από τη δασκάλα μας. Τους έβαλε μια μέρα να γράψουν έκθεση με θέμα… τους κομμουνιστές! Ήταν η εποχή του ιδιώνυμου και των πρώτων διώξεων κατά των κομμουνιστών και φαίνεται πως οι δάσκαλοι είχαν εντολή να κάνουν στα σχολεία διαφώτιση.
Ρωτάει, λοιπόν, ο Μίκης τη μητέρα του τι είναι οι κομμουνιστές.
– Δεν ξέρω, παιδί μου.
– Είναι καλοί ή κακοί;
– Νομίζω κακοί.
– Μήπως είναι σαν τους Εβραίους, που βάζουν τα παιδάκια μέσα σε βαρέλια με καρφιά και τα πετάνε στη λίμνη;
– Ίσως.
Τον φοβέριζαν μ’ αυτό το παραμύθι για να μη πλησιάζει μόνος του στη λίμνη και πέσει μέσα.
Τα γράφει λοιπόν αυτά τα παλαβά ο Μίκης στην έκθεση και τη διαβάζει στην τάξη. Μόλις φτάνει στο σημείο με τους Εβραίους, τα παιδάκια και τα βαρέλια με τα καρφιά, η κυρία Αγλαΐα τον σταματάει:
– Αρκετά, παιδί μου Μιχαλάκη, μη συνεχίζεις, καταλάβαμε.
Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος επισκέπτεται τα Γιάννινα και ο Γιώργος Θεοδωράκης τον καλεί σπίτι του να του κάνει το τραπέζι. «Εμείς θα φάμε στην τραπεζαρία με τον πρόεδρο, εσύ θα φας στην κουζίνα με την υπηρέτρια», λέει στον Μίκη η μητέρα του. Θυμώνει εκείνος, τραβάει το τραπεζομάντιλο και αδειάζει στο πάτωμα σουπιέρες και πιατέλες, σούπες, σαλάτες και ψητά. Τον παίρνει ο Βενιζέλος στην αγκαλιά του να τον καλμάρει κι ο Μίκης κατουράει και τον κάνει μούσκεμα. Κι ο Βενιζέλος σχολιάζει: «Κατάλαβα. Ο Μιχαλάκης είναι αντιβενιζελικός σαν τον παππού του».
Τις ιστορίες αυτές τις άκουσα από τον ίδιο τον Μίκη. Η φωτογραφία είναι του φίλου Λάζαρου Σακελλαρίου. Στο Διαδίκτυο είδα και μια άλλη φωτογραφία που δεν συνοδευόταν από πληροφορίες για το ποιοι εικονίζονται,πού και πότε. Παρατηρώντας τα πρόσωπα και ανατρέχοντας σε άλλες παλιές φωτογραφίες, βρήκα ότι το αγοράκι που στέκεται με τα χέρια στις τσέπες είναι ο Μίκης Θεοδωράκης και η τελετή η θεμελίωση του σημερινού Δημαρχείου. Την έστειλα τότε στον Μίκη, λίγους μήνες πριν φύγει από τη ζωή, και μου απάντησε με μήνυμα: «Σ’ ευχαριστώ. Με συγκίνησες».
