Αύγουστος 1948. Εμφύλιος. 114 Γιαννιώτες δικάζονται στο Έκτακτο Στρατοδικείο Ιωαννίνων και οι 16 οδηγούνται στο εκτελεστικό απόσπασμα. Το έγκλημά τους; Έκαναν έρανο για τις οικογένειες των πολιτικών κρατούμενων.
Ένας από τους στρατοδίκες που τους καταδίκασαν σε θάνατο ήταν ο λοχαγός Στυλιανός Παττακός, ο «εθνοσωτήρας» του 1967. Τις θανατικές καταδίκες, όμως, δεν τις αποφάσιζαν οι Ηρακλείς της εθνικοφροσύνης σαν τον Παττακό. Αυτός που έλυνε και έδενε στην Ελλάδα του εμφυλίου και της αμερικανοκρατίας ήταν ο Αμερικανός στρατηγός Βαν Φλιτ. Εδώ στα Γιάννινα προήδρευε σε συσκέψεις στην 8η Μεραρχία και έδινε διαταγές στους Έλληνες στρατηγούς. «Στρατηγέ, ιδού ο στρατός σας», του είπε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Παναγιώτης Κανελλόπουλος παρουσιάζοντας στρατιωτικό άγημα.
Στη φωτογραφία-ντοκουμέντο από εκείνη τη δίκη ξεχωρίζουν τρεις κατηγορούμενοι που εκτελέστηκαν (Ευτυχία Πρίντζου, Χρήστος Πρέντζας, Κώστας Ράπτης) και τρεις που γλύτωσαν (Ερμής Ευαγγελίδης, Γιάννης Κόκκινος, Νίκος Βουλιώτης).
Ένας από τους εκτελεσθέντες ήταν ο Άγγελος Χατζής, αδερφός του συγγραφέα Δημήτρη Χατζή. Οι δεξιοί Γιαννιώτες, όπως ο πατέρας μου, μιλούσαν γι’ αυτούς με εκτίμηση και σεβασμό και έλεγαν πως ήταν ό,τι καλύτερο διέθετε η κοινωνία μας.
Ο Γιάννης Κόκκινος (δεξιά με το μουστάκι) καταδικάστηκε δις εις θάνατον και ήταν από τους τυχερούς που γλύτωσαν την εκτέλεση. Τριάντα χρόνια αργότερα με προσέλαβε στην εφημερίδα του, τα «Πρωινά Νέα», και με ενθάρρυνε στα πρώτα μου δημοσιογραφικά βήματα.
ΘΩΜΑΣ ΝΟΥΣΙΑΣ
