Του Θωμά Νούσια
Απρίλιος 1965. Ο Μίκης Θεοδωράκης, συνθέτης, βουλευτής της ΕΔΑ και πρόεδρος της Νεολαίας Λαμπράκη, επισκέπτεται τα Γιάννινα και δίνει συναυλία στο κινηματοθέατρο «Παλλάδιο», όπου τρεις μαθητές της Ζωσιμαίας του προσφέρουν ανθοδέσμη. Για το «ατόπημα» αυτό οι μαθητές αποβλήθηκαν για πάντα από όλα τα γυμνάσια της Ηπείρου.
Το θέμα πήρε διαστάσεις, απασχόλησε το πανελλήνιο και ο πρωθυπουργός και υπουργός Παιδείας Γεώργιος Παπανδρέου δήλωσε ότι… θα πατάξει αμείλικτα κάθε απόπειρα κομμουνιστικής διείσδυσης στα σχολεία! Ακολούθησαν αποβολές μαθητών για παρόμοιους λόγους και από άλλα γυμνάσια των Ιωαννίνων, της Άρτας, της Κομοτηνής και της Καβάλας. Ένα μήνα πριν, τον Μάρτιο 1965, ο Παπανδρέου προειδοποιούσε με εγκύκλιό του: «Κι αν συμβή να υπάρξουν διδάσκαλοι όχι ανήκοντες, αλλά και απλώς συμπαθούντες ή ανεχόμενοι την κομμουνιστικήν προπαγάνδαν, δεν έχουν θέσιν εις την Εκπαίδευσιν».
Τώρα αυτά μοιάζουν απίστευτα, καθώς η περίοδος της Ένωσης Κέντρου θεωρείται -και ήταν σε μεγάλο βαθμό- άνοιξη ελευθερίας και όαση δημοκρατίας. Δεν ήταν όμως ανεξήγητα. Η συντηρητική αντιπολίτευση, η ΕΡΕ του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, χαρακτήριζε την κυβέρνηση Παπανδρέου συνοδοιπόρο των κομμουνιστών και ο Παπανδρέου πλειοδοτούσε σε αντικομμουνισμό, προσπαθώντας να συγκρατήσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους αλλά και να αποφύγει μια μετωπική σύγκρουση με τα ακροδεξιά στελέχη του, τα οποία τελικά τον ανέτρεψαν τρεις μήνες αργότερα σε συνεργασία με τα Ανάκτορα.
Ο ενάμιση χρόνος της κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου ήταν η «Χαμένη Άνοιξη» του Στρατή Τσίρκα. Για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες δίσεκτων χρόνων άρχισε να πνέει άνεμος ελευθερίας και δημοκρατίας και να ανθίζει η ελπίδα. Κάποιοι, όμως, δεν άφησαν να ολοκληρωθεί το θαύμα. Μετέτρεψαν την Άνοιξη σε σύντομη παρένθεση που βιάστηκαν να κλείσουν. Πρώτα οι εκ των έσω τρικλοποδιές και τα αυτογκόλ όπως η περιβόητη εγκύκλιος του Μαρτίου του ’65 και στη συνέχεια το βασιλικό πραξικόπημα, η αποστασία, η δικτατορία.
