Η ΧΑΜΕΝΗ ΑΝΟΙΞΗ

Του Θωμά Νούσια

Απρίλιος 1965. Ο Μίκης Θεοδωράκης, βουλευτής της ΕΔΑ και πρόεδρος της Νεολαίας Λαμπράκη, επισκέπτεται τα γραφεία της οργάνωσης στα Γιάννινα (φωτογραφία) και δίνει συναυλία στο κινηματοθέατρο «Παλλάδιο». Τρεις μαθητές της Ζωσιμαίας τού προσφέρουν ανθοδέσμη στο τέλος της συναυλίας, η φωτογραφία δημοσιεύεται σε αθηναϊκή εφημερίδα (δείτε τη στο πρώτο σχόλιο της ανάρτησης) και γίνεται ο κακός χαμός: «Οι Λαμπράκηδες μπήκαν στα σχολεία! Οι κουκουέδες διαφθείρουν τη νεολαία!».

Με εντολή του ίδιου του πρωθυπουργού και υπουργού Παιδείας Γεωργίου Παπανδρέου, οι τρεις μαθητές αποβάλλονται για πάντα από όλα τα σχολεία της πόλης. Ακολουθούν αποβολές μαθητών για παρόμοιους λόγους και από άλλα γυμνάσια των Ιωαννίνων, της Άρτας, της Κομοτηνής, της Καβάλας.

Ένα μήνα πριν, Μάρτιο 1965, ο Παπανδρέου προειδοποιούσε με εγκύκλιό του: «Κι αν συμβή να υπάρξουν διδάσκαλοι όχι ανήκοντες, αλλά και απλώς συμπαθούντες ή ανεχόμενοι την κομμουνιστικήν προπαγάνδαν, δεν έχουν θέσιν εις την Εκπαίδευσιν».

Τώρα όλα αυτά μοιάζουν απίστευτα, καθώς η περίοδος της Ένωσης Κέντρου θεωρείται -και ήταν σε μεγάλο βαθμό- Άνοιξη ελευθερίας και όαση δημοκρατίας. Δεν είναι όμως ανεξήγητα. Η συντηρητική αντιπολίτευση, η ΕΡΕ του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, χαρακτήριζε την Ένωση Κέντρου συνοδοιπόρο των κομμουνιστών και ο Παπανδρέου πλειοδοτούσε σε αντικομμουνισμό προσπαθώντας να συγκρατήσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους του και να αποφύγει μια μετωπική σύγκρουση με τα ακροδεξιά στελέχη του.

Τα στελέχη αυτά τον ανέτρεψαν τελικά μετά από τρεις μήνες σε συνεργασία με το Παλάτι, με μωροφιλόδοξους συνεργάτες του σαν τον Νόβα, αδίστακτους τυχοδιώκτες σαν τον Μητσοτάκη και εξαγορασμένους με λεφτά και υπουργικά χαρτοφυλάκια βουλευτές.

Ο ενάμιση χρόνος της κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου είναι η «Χαμένη Άνοιξη» του Στρατή Τσίρκα. Για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες άρχισε να πνέει άνεμος ελευθερίας και δημοκρατίας και να ανθίζει η ελπίδα. Κάποιοι, όμως, δεν άφησαν να ολοκληρωθεί το θαύμα. Μετέτρεψαν την Άνοιξη σε σύντομη παρένθεση που βιάστηκαν να κλείσουν. Πρώτα οι εκ των έσω τρικλοποδιές και τα αυτογκόλ όπως η περιβόητη εγκύκλιος του Μαρτίου του ’65, στη συνέχεια το βασιλικό πραξικόπημα, η αποστασία, η δικτατορία.

Οι… νόμιμοι ιδιοκτήτες της χώρας (Παλάτι, Αμερικάνοι, ολιγάρχες, Δεξιά, παρακράτος) δεν επέτρεπαν να τους πάρουν την εξουσία και την κουτάλα οι «μουσαφιραίοι». Δεν άφηναν να μείνει για πολύ στην κυβέρνηση η δημοκρατική παράταξη. Παλιά τους τέχνη: Εκτελέσεις όπως του Μπελογιάννη, τρομοκρατία, διώξεις, πολιτικές δολοφονίες όπως του Γρηγόρη Λαμπράκη, φυλακές και εξορίες, εκλογές βίας και νοθείας όπως του 1961, βασιλικά πραξικοπήματα όπως του 1965, στρατιωτικά πραξικοπήματα όπως του 1967.

Τώρα εκσυγχρονιστήκαμε. Τέρμα τα Παλάτια, τα πραξικοπήματα με τανκς, οι χούντες των καραβανάδων. Τα πραξικοπήματα πλέον είναι συνταγματικά, κοινοβουλευτικά, δικαστικά. Τις σημερινές χούντες τις κάνουν οι μαφιόζοι νταβατζήδες ολιγάρχες με κολαούζους τους πολιτικούς.